Η Λαϊκή Τέχνη και Παράδοση είναι η δημιουργία κάθε λαού και εκφράζει τα διάφορα χαρακτηριστικά του και την ιδιαίτερη νοοτροπία του, μέσα από τους αιώνες. Μέσα από την Λαϊκή Τέχνη και παράδοση ενός έθνους, μπορούμε να προσδιορίσουμε την έκταση και την ποιότητα του πολιτισμού που έχει δημιουργήσει σε όλη την Ιστορική του διαδρομή. Η Λαϊκή Τέχνη είναι η τέχνη του λαού και έχει δημιουργηθεί για να ικανοποιήσει τις ανάγκες του και το αίσθημα του ωραίου. Η σημασία της Λαϊκής Τέχνης είναι τεράστια γιατί είναι η ίδια η ψυχή του λαού. Η Κυπριακή Λαϊκή Τέχνη έχει να μας φανερώσει πολλά. Αφού δοκιμάστηκε από τους διάφορους κατακτητές και μέσα από πολλές δοκιμασίες έφτασε ως τις μέρες μας σπουδαία, ακέραια και αξιοθαύμαστη.

Είδη Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης

Υπάρχουν πολλά είδη της Λαϊκής μας Τέχνης όπως η αρχιτεκτονική, η υφαντική, η κεντητική, η αγγειοπλαστική, η καλαθοπλεκτική, η καλλιτεχνική μεταλλοτεχνία και η ξυλογλυπτική. Εκτός από αυτά τα είδη της Λαϊκής μας Τέχνης υπάρχουν και τα διάφορα είδη Λαϊκής Παράδοσης. Η Κυπριακή Λαϊκή Παράδοση περιλαμβάνει το δημοτικό τραγούδι (π.χ. Η Ροδαφνούσα), παραδοσιακός γάμος (προικοσύμφωνο), ήθη και έθιμα (π.χ. γιορτή του κρασιού, γαιδουροδρομίες, βάψιμο κόκκινων αυγών το Πάσχα) , λαϊκές δοξασίες (καλικάντζαροι) και παραδοσιακοί χοροί (πχ. τατσιά). Όλα αυτά αποτελούν ένα μέρος από την κουλτούρα της Κύπρου.

Κεντητική

Η κεντητική τέχνη της Κύπρου και τα κυπριακά κεντήματα δίκαια είναι φημισμένα σ’ όλο τον κόσμο. Υλικά που χρησιμοποιούνταν ήταν το βαμβάκι, το λινάρι και το μετάξι Η δαντέλλα «Reticello» απόκτησε από πολύ νωρίς εξαιρετική θέση στο εμπόριο των Κυπρίων. Ακόμη μέχρι τις μέρες μας είναι γνωστή και περιζήτητη με το όνομα «Λευκαρίτικα Κεντήματα. Οι κύριες περιοχές που άνθισε η κεντητική ήταν τα Λεύκαρα, το Όμοδος και η Αθηαίνου.

Υφαντική

Η υφαντική τέχνη εξασκείται κυρίως από γυναίκες (υφαντάδες) αλλά και από άντρες που ονομάζονταν «Ανυφαντάδες». Στα παλαιότερα κάθε σπίτι στα χωριά είχε το δικό του αργαλειό και χρησιμοποιούσαν για την κατασκευή του υφαντού το μαλλί, το βαμβάκι, το μετάξι και το λινάρι. Η υφαντική άνισε κυρίως στη Φύτη και το Λευκόνοικο. Τα καλύτερα μεταξωτά του νησιού υφαίνονταν στην Λευκωσία ενώ στο χωριό Δρύμου υφαίνονταν τα περίφημα μάλλινα και ζώνες. Η τέχνη της αργυροχοΐας άνθισε κυρίως στα Λεύκαρα.

Αγγειοπλαστική

Οι αγγειοπλάστες με την τέχνη τους και με την επεξεργασία του πυλού ικανοποιούσαν τις ανάγκες του λαού για την αποθήκευση, μεταφορά και διατήρηση των προϊόντων τους. Η Λάπηθος ήταν το κυριότερο κέντρο της κατασκευής των αλειφτών δοχείων, ενώ o Κόρνος και το Φοινί φημίζονταν για τα κόκκινα αγγεία.

Καλαθοπλεκτική

Η καλαθοπλεκτική είναι από τις παλιές τέχνες αφού η Κύπρος είναι πλούσια σε ύλες καλαθοπλεκτικής (καλάμια, σκινιές, λυγαριές και αγριελιές). Η τέχνη αυτή αναπτύχθηκε κυρίως στα Λειβάδια, στο Λιοπέτρι, στην Λακατάμεια και στον Αστρομερίτη.

Μεταλλοτεχνία

Η μεταλλοτεχνία βρισκόταν σε ακμή πολύ παλιά στο νησί. Κέντρα ανάπτυξης ήταν η Λάρνακα και η Λάπηθος. Οι διάφοροι αυτί τεχνίτες επεξεργάζονταν το χαλκό, το σίδηρο, το ατσάλι, το χρυσό και το ασήμι. Η ξυλογλυπτική τέχνη της Κύπρου παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον και άνθισε κυρίως στην Ακανθού, στη Κερύνεια και στη Λάπηθο. Τα είδη του ξύλου που χρησιμοποιούσαν ήταν του πεύκου, τις καρυδιάς και τις οξυάς.

Παραδοσιακά Επαγγέλματα

Μέσα από την χειροτεχνία αναπτύχθηκαν και τα διάφορα Παραδοσιακά επαγγέλματα：

Αγγειοπλάστης

Οι αγγειοπλάστες κατασκεύαζαν αγγεία και αντικείμενα που εκτός από τα καθαρά πρακτικές ανάγκες τους ικανοποιούσαν και άλλες όπως τις θρησκευτικές.

Μάντης ή Γανωματής

Ο Μάντης ή Γανωματής ασχολείται με την επικασσιτέρωση των χάλκινων σκευών. Ο ίδιος ο τεχνίτης κατασκεύαζε επίσης όλα τα είδη των κόσκινων.

Πιτσιακσιής

Ο Πιτσιακσιής ή Μαχαιροποιός κατασκεύαζε από ατσάλι όλη τη σειρά μαχαιριών που χρειάζονταν για επαγγελματικούς σκοπούς.

Ταλαιδώρος

Ο Ταλαιδώρος ή Ξυλογλύπτης κατασκεύαζε τα σεντούκια αντικείμενα που διατηρούνται μέχρι σήμερα για φύλαγμα των ασπρόρουχων.

Τσαεράς ή Καρεκλάς

Ο Τσαεράς ή Καρεκλάς κατασκεύαζε καρέκλες. Στις πόλεις ο καρεκλάς κατασκεύαζε καρέκλες από τορνεμένα ξύλα στρογγυλής διατομής. Στα χώρια κατασκεύαζαν άλλο είδος καθίσματος τα λεγόμενα σκαμνιά από «αναθρήκαν».

Τζερκοπούλης

Ο Τζερκοπούλης κατασκεύαζε τα «τζερκά» κεριά για εκκλησιαστική χρήση. Επίσης κατασκεύαζε και κέρινα ομοιώματα παιδιών ή μελών του σώματος που αφιερώνουν οι πιστοί σε Άγιους της εκκλησίας για θεραπεία του πάσχοντος.

Μεταξά

Ο Μεταξάς ήταν ο τεχνίτης που έβγαζε το μετάξι από τα κουκούλια.

Παπλωματάς

Ο παπλωματάς ράβει βαμβακερά παπλώματα, στρώματα και μαξιλάρια για κρεβάτια, ντιβάνια, καναπέδες, πολυθρόνες κλπ. Το κύριο όργανο που χρησιμοποιεί είναι το «δοξάρι»

Στρατουράς ή Σαμαράς

Ο Στρατουράς ή Σαμαράς κατασκευάζει «στρατούρκα» για τα γαϊδούρια.

Τσαγκάρης

Ο Τσαγκάρης κατασκεύαζε από επεξεργασμένα δέρματα τράγου και κατσίκας τις «ποδίνες» που μπορούσαν να φορεθούν και στο δεξί και στο αριστερό πόδι.

Σημασία διατήρησης της Λαϊκής Παράδοσης και Εθνικής μας Κληρονομιάς Τα δύσκολα χρόνια που περάσαμε και ακόμα περνούμε με την κατοχή της μισής μας Πατρίδας από τους Τούρκους μας επιβάλλουν να διατηρήσουμε ζωντανή τη Λαϊκής μας Τέχνη και παράδοση για να μην ξεχάσουμε τις ρίζες μας και την εθνική μας κληρονομιά. Με την τάση της παγκοσμιοποίησης επίσης είναι φανερός ο κίνδυνος της πολιτιστικής μας ισοπέδωσης και αφομοίωσης. Καθήκον λοιπόν όλων μας είναι να προσπαθήσουμε να συντηρήσουμε και να εντάξουμε στην ζωή μας την Λαϊκή μας Τέχνη και παράδοση. Πρέπει η Λαϊκή Τέχνη να διατηρηθεί, είναι η ίδια μας η ζωή και ο Πολιτισμός μας.